منظور از افزایش سرمایه شرکت های بورسی چیست؟
به دارایی سهامداران در بازار بورس که به عنوان سرمایه شرکت در اداره ثبت شرکت ها ثبت شده سرمایه می گویند. تمامی سود و زیان ها، خرید و فروش ها جز دارایی شرکت ها محسوب می شوند از این رو دارایی شرکت پس از گذشت 15 سال پس از تاسیس شرکت با روز اول برابر نخواهد بود.
و اما افزایش سرمایه شرکت ها یعنی چه؟ شرکت های بورسی پس از گذروندن مراحل اداری می توانند سرمایه خود را در اداره ثبت شرکت ها بروز کنند و افزایش دهند که به این فرآیند افزایش سرمایه می گویند.
بررسی انواع روش های افزایش سرمایه شرکت ها
افزایش سرمایه شرکت های بورسی می تواند از روش های زیر انجام شود :
- افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده
- افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته
- افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی داراییهای شرکت
- افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم
بر اساس قوانین جدید سازمان بورس اوراق بهادار ، اگر افزایش سرمایه شرکت ها از تجدید ارزیابی و سود انباشته شرکت ها انجام شود و همچنین افزایش سرمایه کمتر از 200، باشد جهت بازگشایی سهم نیازی به ثبت در مرجع ندارد و اگر غیر از این باشد یعنی افزایش سرمایه شرکت از روش های دیگری انجام شود، بازگشایی سهم پس از ثبت شرکت ها و با سهام جایزه امکان پذیر می باشد.
در ادامه مطلب به شرح کامل روش های افزایش سرمایه می پردازیم.
افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده
افزایش سرمایه شرکت های بورسی می تواند از آورده نقدی و مطالبات حال شده تامین شود. ممکن است شرکت در حین روند کاری خود ممکن است به پول نقد نیاز پیدا کنند تصمیم به بازسازی ظاهر مجموعه تولیدی و یا دفتر کار بگیرند ، بخواهند به فضای کاری را بزرگتر کنند و یا تصمیم به افزایش سرمایه در حال گردش بگیرند.
در هر حالت فوق شرکت می تواند از طریق دریافت تسهیلات/وام بانکی و یا سرمایه گذاری جدید سهامداران خود اقدام به تامین مالی نماید و از آنجایی که درخواست سرمایه گذاری جدید از سهامداران راهی ساده تر و بی دردسر تر از دریافت وام بانکی و طی کردن مراحل اداری آن می باشد ، این روش را جهت تامین مالی انتخاب می کنند که به آن افزایش سرمایه از آورده نقدی میگویند. در انین روش افزایش سرمایه، شرکت های سهامی تحت عنوان حق تقدم سهام به سرمایه گذاران می دهند.
- و منظور از مطالبات حال شده چیست؟
مطالبات حال شده به طلب سهامداران از شرکت می گویند که می توانند پس از اعلام افزایش سرمایه شرکت های به جای این که پول وارد شرکت کنند؛ از آن پولی که از شرکت طلب داشتند بردارند.
بطور مثال ؛ شرکتی که تصمیم به افزایش سرمایه می گیرد و سهامداران آن باید مبلغی برابر با 1 میلیون تومان پرداخت نمایند در این میان سهامدارانی که از شرکت طلب دارند می توانند درخواست کند که سهم واریزی او از روی طلبش برداشته شود.
بطور معمول شرکت ها افزایش سرمایه خود را از روش محل آورده نقدی و یا مطالبات حال شده سهامداران انجام می دهند اما از آنجایی که همه سهامداران از شرکت طلبکار نیستند یا همه سهامداران نمیخواهند وجه نقد وارد شرکت کنند این دو روش را با هم ادغام نمایند.
- فرمول محاسبه افزایش سرمایه از آورده نقدی
پس از طی مراحل اداری و قانونی شرکت ها و دریافت مجوز افزایش سرمایه ، شرکت ها موظف اند که به سهامداران حال حاضر خود طی ابلاغیه ای میزان افزایش سرمایه را اعلام نماید. در این صورت قیمت جدید هر سهم و ارزش حق تقدم هر سهم، از طریق فرمول زیر به دست می‌آید:
با توجه به مطالب فوق تا حدودی با مفهوم افزایش سرمایه و افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده آشنا شدید جهت درک بهتر به مثال زیر توجه نمایید.
اگر شرکتی اعلام نماید که می خواهد افزایش سرمایه 400% داشته باشد و قبل از افزایش سرمایه قیمت هر سهم 12000 هزار ریال باشد و شرکت نیز به ازای هر حق تقدم سهام 1000 ریال از سهامداران درخواست نماید در این روش قیمت جدید هر سهم و ارزش حق تقدم آن از فرمول زیر محاسبه می گردد.
افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته
یکی از دیگر روش های افزایش سرمایه شرکت های بورسی ، افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته می باشد. در هر سال شرکت ها سود و زیان خود را در مجمع عمومی مشخص می نمایند به عبارتی درآمد خود را مشخص و اعلام می نمایند از این رو هر آنچه هزینه کردهاند از درآمدها کسر میکنند و سود شرکت هر آن چه از پول باقی بماند می باشد.
این مجمع سهامداران است که تعیین می کند تمام سود و یا بخشی از آن بین سهامداران تقسیم گردد. مطابق با قوانین تجارت شرکت ها مجاز به ذخیره بخشی از سود سالانه هستند که این سود در حسابی تحت عنوان سود انباشته در صورت‌های مالی شرکت ثبت می شود.
شرکت هایی این روش افزایش سرمایه را انتخاب می کنند که سود انباشته قابل قبولی داشته باشند آنها با این کار به تامبن مالی منابع جدید می پردازند. در این روش بر خلاف روش افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده نقدینگی جدید وارد شرکت نشده از این دیگر نیاز نیست که سرمایه گذاران بابت سهام جدید پولی پرداخت نمایند و به سهامی که در این روش افزایش سرمایه شرکت ها به سهامداران تعلق می گیرد را سهام جایزه می گویند.
قیمت تعدیل شده سهم بعد از از محل سود انباشته یا اندوخته از طریق فرمول زیر محاسبه می گردد :
با توجه به مطالب گفته شده با نحوه افزایش سرمایه شرکت ها از محل سود انباشته یا اندوخته، آشنا شدید برای درک بهتر این مطلب به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید قیمت سهام شرکتی ، برابر با 5000 تومان اگر این شرکت بورسی به میزان 60% افزایش سرمایه از این نوع داشته باشد قیمت جدید هر سهم از فرمول زیر محاسبه می گردد.
با توجه به مثال فوق افزایش سرمایه موجب کاهش قیمت هر سهم می گردد اما از سوی دیگر به میزان 60% به سهام سرمایه گذاران اضافه می شود که به آن سهام جایزه می گویند.
همانطور که گفته شد افزایش سرمایه شرکت ها به روش فوق قیمت سهم را کمتر کرده و انگیزه خرید سهام را در سرمایه گذاران بیشتر می نماید و از این رو باعث رشد قیمت سهام می گردد. از سوی دیگر زیاد کردن حساب سرمایه، به شرکت نوعی اعتبار میبخشد. (منظور همان حساب سرمایه شرکت در اداره ثبت شرکتهاست).
افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم
صرف سهام به معنای فروش سهام با قیمت بیشتر از قیمت اسمی سهم می باشد که البته این نوع افزایش سرمایه در بازار بورس ایران رایج نبوده. به عبارتی شرکت هایی که با این روش افزایش سرمایه می دهند حق تقدم را بر اساس ارزش اسمی نمیدهد، بلکه مبلغی مازاد بر ارزش اسمی هم از سهامداران بابت افزایش سرمایه دریافت میکند.
افزایش سرمایه شرکت های بورسی به روش صرف سهام ، به این صورت است که سهامداران به ازای هر سهم حق تقدم 100 تومان پرداخت نمی کنند بلکه باید مبلغی بیشتر مثلا 150 تومان پرداخت نمایند این اضافه بها پرداختی از سوی سهامداران بگونه ای که مطالبات آنها از شرکت میشود که میتوانند در زمان تشکیل مجمع، آن را از شرکت بخواهند.
افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی داراییهای شرکت
هر شرکتی در حساب های حسابداری خود هر خریدی که انجام می دهد را به همان قیمت خریداری شده ثبت می نماید اما می دانیم که با گذشت زمان به قیمت و ارزش آن دارایی ها افزایش می یابد اما این افزایش قیمت در حسابداری ثبت و یا ویرایش نمی گردد.
به عنوان مثال اگر شرکتی ملکی را به قیمت 500 میلیون تومان خریداری نموده باشد و بعد از 15 سال قیمت آن به 2 میلیارد تومان و یا بیشتر رسیده باشد.
مطابق به قوانین شرکت می توانند با روشی این افزایش قیمت دارایی های شرکت را بروز نمایند که آن هم تجدید ارزیابی دارایی می گویند.
در تجدید ارزیابی ، شرکت ها قیمت و ارزش روز شرکت ها را محاسبه نموده و اضافه بها و یا سود دارایی در حسابهای حسابداری پدید می‌آید که به آن مازاد تجدید ارزیابی میگویند.
یکی از انواع دیگر افزایش سرمایه شرکت ها انتقال مبلغ مازاد تجدید ارزیابی به حساب سرمایه می باشد که به آن افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی می گویند.
در این روش تجدید ارزیابی شرکت ها باید دارایی و مستغلات ثابت خود را تجدید ارزیابی نمایند (ارزش آنها را بروز نمایند) که در نهایت دارایی شرکت ها در تراز نامه نیز بروز خواهد شد از این رو همچون در این روش افزایش سرمایه همچون روش افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی شود.
بیشتر شرکت ها افزایش سرمایه به این روش را انتخاب می نمایند زیرا در حال حاضر طبق ماده 141 قانون تجارت، مالیاتی بابت آنها پرداخت نمی کنند و به اصطلاح معاف از مالیات می باشند.
قیمت سهام شرکت پس از افزایش سرمایه به روش تجدید ارزیابی دارایی های شرکت نیز کاهش می یابد و این امر موجب افزایش انگیزه برای خرید سهام آن شرکت می باشد زیرا پایین بودن قیمت سهم به خودی خود سبب رشد قیمتی سهم در کوتاه مدت میشود و این افزایش سرمایه به شکل سهام جایزه به میزان درصد افزایش سرمایه در پرتفوی سهامداران آن شرکت منظور می گردد.
بهترین روش افزایش سرمایه شرکت ها کدام است؟
شرکت هایی که می خواهند افزایش سرمایه دهند به توجه به شرایط مالی خود روشی را انتخاب می کنند که به نفع خود و سهامداران باشد که ممکن است هر کدام از روش های فوق را شامل شود.
از این رو نمی توان گفت که کدام یک از روش های فوق صحیح می باشد و هر کدام مزایای بخصوص خود را دارند. البته ناگفته نماند که روش افزایش سرمایه شما به نوع سرمایه‌گذاری شما نیز مربوط می شود اینکه کوتاه مدت سرمایه‌گذاری کردهاید یا بلند مدت؟
در کل می توان گفت افزایش سرمایه از محل آورده های نقدی ، مورد پسند اکثرا شرکت ها می باشد چرا که سرمایه جدید و نقدینگی بدون بهره وارد حساب شرکت می گردد و این امر رشد و توسعه آن ها را به همراه خواهد داشت. اما بازدهی و آثار آن در بلند مدت دیده میشود.
اما از معایب افزایش سرمایه به این روش می توان به طول زمان آن اشاره نمود زیرا شرکت حدود 4 ماه درگیر حق تقدم و فروش حق تقدم های استفاده نشده خواهد بود. از این رو معمولا رشد سهام شرکت به از این بازه زمانی رخ می دهد. اما قطعا آن رشد می تواند تا سال ها ادامهدار باشد و برای سهامدارانی که سرمایه‌گذاری بلند مدت می کنند بسیار سودمند می باشد.
از آنجایی که در روش افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته شرکت های بورسی برای سرمایه گذاران جذاب تر است زیرا نیازی نیست که سهامداران بابت سهام جایزه پولی پرداخت کنند خیلی سریع سهام در پرتفوی آنها اضافه می گردد.
و اما افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی های شرکت ، از آنجایی که ارزیابی دارایی های شرکت برای سهامداران مشخص می شود اتفاق خوبی است. اما باید توجه داشته باشید که چه شرکتی از این روش افزایش سرمایه استفاده می کند، شرکت زیان ده و یا شرکت سودده؟
زیرا تشابهی به روش افزایش سرمایه از محل سود انباشته دارد که قیمت سهم کاهش می یابد و شاید جذاب ترین نکتهاش برای بازار سرمایه همین باشد. اما خب در این شرکت نیز اتفاق خاصی رخ نمیدهد و میشود گفت به داراییاش افزوده نشده و برای آینده چیزی ندارد.
شرکت هایی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را انتخاب می کنند که درگیر ماده 141 باشند که البته از یک پشتوانه مالی قوی برخوردارند. پس این نوع افزایش سرمایه از این لحاظ می تواند مورد توجه باشد.
کدام شرکتها افزایش سرمایه دارند؟
شرکت هایی که قصد افزایش سرمایه دارند باید درخواست افزایش سرمایه خود را به سازمان بورس اوراق بهادار اعلام نمایند. زمان افزایش سرمایه شرکت ها می تواند هر ماه از سال باشد. به عنوان مثال نماد ختوقا که قرار بود افزایش سرمایه آن در پایان سال 98 انجام شود، بابت شیوع ویروس کرونا به سال آینده موکول شد.
افزایش سرمایه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
سهامدارانی شامل افزایش سرمایه شرکت ها می شوند که تا روز قبل از برگزاری مجمع فوق العاده سهامدار آن شرکت باشند، یعنی حتی اگر یک روز قبل از مجمع شما سهام شرکت مربوطه را خریداری کرده باشید در افزایش سرمایه شرکت می‌کنید.