طی فعالیت معاملاتی گاهی با شرایط ناخوشایندی روبرو می‌شویم که با وجود شناسایی یک فرصت سودآور، به دلیل کمبود سرمایه نمی‌توانیم از فرصت و سود بالقوه موجود در بازار بهره مند شویم. روند بازار در جهت تحلیل و پیش بینی مان حرکت می‌کند و ما تنها می‌توانیم نظاره گر این حرکت پرسود باشیم. اما ایا راه حلی برای این موضوع وجود ندارد؟
اعطای اعتبار معاملاتی، راه حلی است که کارگزاری‌های بورس به کاربران خود پیشنهاد می‌دهند تا بتوانند با سرمایه ای بیشتر از سرمایه اولیه شخصی، به معامله اقدام کنند و سود بیشتری از معاملات خود کسب کنند. در ادامه با مفهوم اعتبار معاملاتی در بورس بیشتر اشنا می‌شویم.
بهترین کارگزاری بورس برای دریافت اعتبار معاملاتی
مراحل دریافت اعتبار از کارگزاری
شرایط کلی اعطای اعتبار توسط سازمان بورس تعیین می‌شود. به‌علاوه هر کارگزاری با توجه به سیاست‌های خاص خود شرایط و معیارهای مشخصی جهت اعطای اعتبار به کاربران خود تعیین می‌کند. در کارگزاری کاربران پر گردش اولویت بالاتری برای دریافت اعتبار دارند. علاوه بر میزان خرید و فروش کاربر، شرایطی از نظر ارزش پرتفوی و تنوع دارایی‌ها نیز باید در پرتفوی معامله‌گر برقرار باشد تا واجد شرایط دریافت اعتبار قرار گیرد.
اگر از پیش دارایی بورسی داشته باشید، در بدو ورود می توانید با ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر و انتقال دارایی بورسی، معادل 25% پرتفوی خود اعتبار دریافت کنید. به طور مثال اگر ارزش پرتفوی شما 500 میلیون تومان باشد می توانید به محض ثبت نام در کارگزاری مبلغ 125 میلیون تومان اعتبار معاملاتی دریافت نمایید. البته باید توجه داشته باشید که در محاسبه ارزش سبد سهام، بورس یا فرابورسی بودن، نوع بازار و… تاثیر گذار خواهد بود.
در صورتی که از پیش سبد سهامی ندارید و یا ارزش پرتفوی شما پایین است، می توانید با ایجاد گردش حساب مورد نیاز، تا سقف حساب تضمین و یا معادل میانگین گردش حساب 3 ماهه خود اعتبار بگیرید. مثلا در صورتی که میانگین گردش حساب 3 ماهه شما (خرید و فروش های 3 ماه اخیر) 1 میلیارد تومان باشد، می توانید 33 میلیون تومان اعتبار معاملاتی دریافت نمایید. البته این رقم ها همگی قابل مذاکره و افزایش هستند.
- به منظور دریافت اعتبار از کارگزاری پس از ثبت نام و تکمیل مراحل احراز هویت می بایست با واحد اعتبارات کارگزاری تماس گرفته تا بررسی های لازم جهت استعلام مبلغی که می توانید دریافت کنید و مذاکرات اولیه به عمل آید.
- با مراجعه به یکی از شعب کارگزاری نزدیک محل سکونت خود، نسبت به امضای قرارداد خرید اعتباری اقدام کنید. به این ترتیب مراحل ایجاد حساب اعتباری را تکمیل می‌کنید.
- پس از تکمیل قرارداد می بایست قرارداد را همراه تضمین‌های خواسته شده اعم از چک یا سفته را به کارگزار ارائه دهید.
چند نکته: توجه داشته باشید تسویه اعتبارات به صورت سالانه و در اسفند هر سال صورت می گیرد. بهره اعتبار معاملاتی نیز معادل سود بانکی محاسبه می شود.
باید به این نکته توجه داشته باشید که دانش و تجربه مهمترین ابزار در فرایند معاملاتی است، همواره در جهت ارتقا مهارت و اطلاعات خود اقدام کنید. دستورالعمل‌های اعطای اعتبار در کارگزاری را به دقت مطالعه کرده و از تمامی شرایط اعتبار آگاه باشید.
دریافت اعتبار معاملاتی برای چه کسانی مناسب است؟
فعالیت در بازار سرمایه همواره با ریسک‌های متنوعی همراه است، استفاده از اعتبار معاملاتی می‌تواند معامله‌گر را با ریسک بالاتری روبرو کند. به‌همین دلیل معاملات اعتباری برای تمامی کاربران مناسب نیست. معامله‌گران حرفه‌ای، که دانش و مهارت لازم را برای فعالیت در بازار سرمایه داشته و آشنایی کاملی از بازار دارند و می‌توانند در شرایط مختلف و بحرانی با تصمیم‌های درست، پرتفوی خود را مدیریت کنند، گزینه مناسب تری برای دریافت اعتبار معاملاتی هستند.
به طور کلی می‌تواند گفت دو گروه از معامله‌گران اقدام به دریافت اعتبار از کارگزاری می‌کنند. معامله‌گران حرفه‌ای که به دنبال افزایش حاشیه سود معاملات خود هستند. معامله‌گرانی که ریسک پذیری بالای داشته و برای گسترش فعالیت خود نیاز به سرمایه بیشتری دارند. چنانچه ارزش پرتفو و یا سرمایه شما 1 میلیارد یا بیشتر باشد می توانید به راحتی برقراری یک تماس، از کارگزاری اعتبار معاملاتی دریافت کنید.
تسویه یا تمدید اعتبار معاملاتی
اعتبار معاملاتی، وامی با سررسید معین است که توسط کارگزاری به حساب معامله‌گر واریز می‌شود. در تاریخ سررسید کاربر موظف است معادل نقدی وام دریافتی را در حساب خود موجود داشته باشد تا کارگزاری ان را از حساب برداشت کند.
در صورتی که مبلغ مورد نیاز در حساب موجود نباشد، کارگزاری می‌تواند مطابق دستورالعمل‌های اعطای اعتبار رفتار کرده و مبلغ مورد نیاز را از حساب برداشت کند. تامین وجه لازم جهت تسویه وام می‌تواند از محل فروش دارایی‌های موجود در پرتفوی انجام شود.
به‌علاوه بسته به شرایط هر کارگزاری، کاربر بر اساس فعالیت خود می‌تواند مبلغ اعتبار را زودتر از موعد تسویه کرده یا آن را تمدید کند.
اعتبار معاملاتی در بورس چیست؟
در واقع اعتبار معاملاتی، مبلغی است که کارگزاری‌های بورس تحت عنوان وام، به کاربران خود اعطا می‌کنند. به این ترتیب معامله‌گر می‌تواند با مبلغی بیش از سرمایه خود، در بازار مشارکت داشته و فعالیت معاملاتی خود را گسترش دهند.
اعتبار معاملاتی که در برخی جنبه‌ها مشابه margin trading در بازار جهانی است، بر اساس معیارهای مختلفی از محل منابع مالی کارگزاری در بانک تامین می‌شود و در مدتی محدود و طی قرارداد به معامله‌گر اعطا می‌شود تا در فعالیت معاملاتی در بورس، بکار ببرد.
قوانین کلی حاکم بر اعتبار معاملاتی در بورس ایران، توسط سازمان بورس تعیین می‌شود، اما جزئیات اعطای این وام بر اساس سیاست‌های کارگزاری‌ها، متفاوت است.
تفاوت اعتبار معاملاتی با وام بانکی
با آگاهی از مفهوم اعتبار معاملاتی، این سوال مطرح می‌شود که اعتبار معاملاتی با وام بانکی چه تفاوتی دارد؟ در هر دو مورد ،مبلغی به منظور تامین مالی به متقاضی اعطا می‌شود، اما در ویژگی‌هایی با هم متفاوت هستند.
اعتبار معاملاتی توسط کارگزاری بورس به سرمایه‌گذاران به منظور استفاده در بازار سرمایه و گسترش فعالیت معاملاتی اعطا می‌شود و محل مصرف محدودی دارد. اما درخواست وام بانکی محدودیتی ندارد و عموم مردم می‌توانند از این ابزار تامین مالی استفاده کنند.
اعطای وام بانکی با قرار دادن تضمین و وثیقه با درصد بهره مشخصی به متقاضی اعطا می‌شود و باید طی مدت بازپرداخت به صورت اقساط (یا یکجا در تاریخ سررسید) تسویه شود. اعتبار معاملاتی بر اساس دارایی‌های سرمایه‌گذار در کارگزاری اعطا می‌شود و بر اساس سیاست‌های تعیین شده کارگزاری می‌تواند با بهره یا بدون بهره باشد.
ارزش تضمین چیست ؟
اعتبار معاملاتی در بورس به عنوان یک ابزار تامین مالی به منظور مشارکت در معاملات پر‌حجم‌تر یا افزایش تعداد معاملات استفاده می‌شود. اما آیا امکان دریافت اعتبار برای تمامی معامله‌گران وجود دارد؟ چه مبلغی می‌توانیم از کارگزاری اعتبار دریافت کنیم؟
ارزش تضمین، معیار تعیین کننده برای امکان و مبلغ اعتبار از کارگزاری است. مبلغ اعتباری که به معامله‌گر تعلق می‌گیرد بر اساس ضریب تضمین و ارزش پرتفوی معامله‌گر محاسبه می‌شود. این مبلغ با عنوان ارزش تضمین شناخته می‌شود.
در محاسبه ارزش تضمین دو عامل دخالت دارند، عامل اول ضریب تضمین که طبق قوانین و توسط سازمان بورس تعیین می‌شود و غیرقابل تغییر است. عامل دوم ارزش پرتفوی معامله‌گر است، که بر اساس تعداد و حجم معاملات و برخی شرایط تعیین شده توسط کارگزاری، محاسبه می‌شود.
ریسک‌های موجود در معاملات اعتباری
معامله‌گر می‌تواند با دریافت اعتبار از کارگزاری و افزایش سرمایه، سود خود را از فعالیت معاملاتی چندین برابر افزایش دهد. اما نباید فراموش کرد که بازار همیشه مطابق پیش بینی‌ها حرکت نمی‌کند و گاهی شرایطی ناخوشایند را تجربه می‌کند. به این ترتیب خطراتی معامله‌گر را تهدید می‌کند.
- معاملات اعتباری همانطور که می‌توانند به سودی چندین برابری منجر شوند، در صورتیکه شرایط بازار برخلاف انتظار پیش رود، زیانی سنگین را به معامله‌گر تحمیل می‌کند.
- در صورتیکه معامله‌گر به هر دلیل از بازپرداخت اعتبار در سررسید ناتوان باشد، کارگزار به فروش دارایی‌های موجود در پرتفوی وی اقدام می‌کند. فروش دارایی‌ها بر اساس قیمت تابلو و گاهی ممکن است با ضرر بالایی انجام شود.
- در معاملات اعتباری گاهی بازدهی مورد انتظار معامله‌گر از معاملات، تامین نمی‌شود. در این شرایط حتی ممکن است برای بازپرداخت اعتبار ملزم به واریز وجه و شارژ حساب شود.
محدودیت‌ها دریافت اعتبار معاملاتی
در این بخش به برخی محدودیت‌هایی که در معاملات اعتباری وجود دارد اشاره می‌کنیم.
- اعطای اعتبار با تضمین بخشی از دارایی‌های موجود در پرتفوی معامله‌گر انجام می‌گیرد و به این دلیل این بخش از دارایی‌ها در حساب فریز شده و معامله‌گر امکان تغییر کارگزار ناظر را ندارد.
- طی مدت استفاده از اعتبار معاملاتی، پرتفوی معامله‌گر باید از نظر ارزش پرتفوی و تنوع دارایی با شرایط مشخصی مطابقت داشته باشد. از این رو معامله‌گر زمان استفاده از اعتبار امکان انتخاب دارایی‌های پرریسک را نداشته و انتخاب‌های محدودتری خواهد داشت.
- درخواست وجه توسط معامله‌گرانی که از اعتبار استفاده می‌کنند نیز با محدودیت‌هایی روبرو خواهد بود و تحت شرایط مشخصی انجام می‌شود.
خرید سهام با استفاده از اعتبار معاملاتی چه مزایایی دارد؟
دریافت اعتبار با افزایش نقدینگی، مازاد بر سرمایه اولیه معامله‌گر، قدرت خرید وی را افزایش داده و به این ترتیب بدون واریز مبلغ اضافی یا فروش دارایی‌های موجود در پرتفوی، می‌تواند در معاملات بیشتری مشارکت داشته باشد. به‌علاوه با سرمایه مازاد، معامله‌گر می‌تواند با افزایش حجم یا تعداد معاملات، به سود بیشتری دست یابد.
سخن پایانی
اعتبار معاملاتی از ابزارهای تامین مالی رایج در بازار سرمایه است. با استفاده از اعتبار، معامله‌گر به سرمایه ای مازاد بر سرمایه اولیه خود دسترسی پیدا کرده و قدرت خرید بیشتری خواهد داشت. به این ترتیب می‌تواند در معاملات پرحجم تری داشته یا در معاملات بیشتری شرکت کند و سود بیشتری از معاملات کسب کند.
در کنار ویژگی‌های مثبت معاملات اعتباری، گاهی شرایط به گونه ای رقم می‌خورد که معامله‌گر را با وضعیت ناخوشایند روبرو می‌کند. در صورتی که شرایط بر خلاف انتظار پیش رود، معاملات اعتباری با ضررهای مضاعفی روبرو خواهند بود و ریسک معاملاتی را افزایش می‌دهد.
به‌همین دلیل بهتر است معامله‌گرانی از معاملات اعتباری استفاده کنند که دانش و مهارت لازم در زمینه فعالیت معاملاتی را داشته و توانایی کنترل و مدیریت شرایط بحرانی بازار را دارند.